انواع خشونت در روابط بین فردی همسران

در عصر حاضر نظام خانواده دچار مشکلات و چالش‌های اساسی گردیده و حتّی گاه اساس و تمامیّت آن نیز به زیر سؤال رفته است...  

فاطمه سالمی

خانواده، یکی از نهادهای مهم جامعه بشری است که زیربنایی‌ترین و اولین نهاد اجتماع به شمار می‌رود. تأثیر خانواده بر رشد، تعادل و شکوفایی افراد و جامعه به حدّی است که هیچ صاحب نظری نمی‌تواند آن را انکار کند؛ زیرا خانواده مناسب‌ترین نظام برای تأمین نیازهای مادّی، روانی و معنوی بشر بوده و بهترین بستر را برای تأمین امنیّت و آرامش روانی اعضاء، پرورش نسل جدید و اجتماعی کردن فرزندان و برآورده ساختن نیازهای عاطفی افراد فراهم نموده است.

با این حال، در عصر حاضر نظام خانواده دچار مشکلات و چالش‌های اساسی گردیده و حتّی گاه اساس و تمامیّت آن نیز به زیر سؤال رفته است.

در این میان،«خشونت خانوادگی» که عمری به درازی خانواده دارد، به عنوان پدیده‌ای که روابط سالم خانوادگی را متزلزل ساخته و بعضاً از بین می‌برد، در میان دیگر بحران‌ها از اهمّیّت بیشتری برخوردار است؛ زیرا خاستگاه بسیاری از بحران‌های دیگر نظیر طلاق، فرار دختران، اعتیاد و... است.

اصطلاح خشونت خانوادگی به رفتار پرخاشگرانه‌ای اشاره دارد که در روابط نزدیک و خانوادگی رخ می‌دهد و اشکال گوناگونی مثل خشونت جسمی، جنسی و اقتصادی دارد.

الف- خشونت جسمی: این نوع خشونت عبارت است از درگیری‌های بدنی و به قول معروف کتک‌کاری که به طور کلّی با ضعف مهارت کنترل خشم ارتباط داشته و زمانی رخ می‌دهد که مرد و گاهی زن از حل تعارض عاجز می‌شوند. هر نوع ضرب و جرح و زد و خورد فیزیکی را خشونت جسمی می‌نامند.

ب- خشونت جنسی یا اجبار جنسی: این نوع خشونت به هر نوع اجبار به رابطه جنسی اشاره دارد؛ زیرا بدیهی است که رابطه جنسی، رابطه‌ای دو طرفه است که زن و شوهر باید هر دو در شرایطی باشند که از آن لذّت ببرند. ناگفته نماند این رفتار لذّت جویی یکی از همسران که به قیمت آزار دیگری صورت می‌پذیرد معمولاً همراه خشونت روانی و جسمی رخ می دهد.

ج- خشونت روانی/ عاطفی: لورینگ( روانشناس)، خشونت عاطفی را به عنوان یک فرایند که در طی آن یک فرد از نظر روانی از سوی شخصی دیگر به صورت تدریجی دچار آسیب می شود، تعریف می‌کند.

کاترین و سیم اونلی و کاتلین از روانشناسان نامی، بیان کرده‌اند که خشونت عاطفی شامل رفتارهای کلامی زورگویانه و رفتارهای غیرکلامی زورگویانه همسر است که ابراز آن‌ها در بدن دیده نمی‌شود.

به هر حال این نوع از خشونت بسیار شایع است و در بسیاری از فرهنگ‌ها و در ارتباطات روزمره زن و شوهر جاری است. مواردی از این نوع خشونت که تاکنون شناخته شده است، عبارت است از:

1-استفاده از ارعاب:

ترساندن همسر با نگاه، اشارات و حرکات دست و سر

خرد کردن و شکستن اشیاء

خراب کردن اموال و متعلّقات همسر

نشان دادن سلاح و تهدید همسر

2- سوء رفتار عاطفی:

خوار و خفیف کردن همسر

تحقیر کردن

فحاشی

ایجاد احساس گناه در همسر

تلقین حالت دیوانگی در همسر

وادار کردن همسر به اینکه احساس بدی نسبت به خود داشته باشد.

3-کم ارزش کردن، انکار و سرزنش کردن:

ساده انگاشتن و سوء رفتار و اهمیّت ندادن به نگرانی‌های همسر درباره خشونت

انکار سوء رفتارو آزار

عدم پذیرش وقوع رفتار تهاجمی

مقصّر دانستن همسر در به وجود آمدن سوء رفتار

4- منزوی کردن:

کنترل کارهای همسر( اینکه با چه کسی گفت‌وگو و ملاقات می‌کند، چه چیزی می‌خواند و به کجا می‌رود؟)

محدود کردن همسر از پرداختن به فعّالیّت‌های بیرون از منزل

توجیه اعمال و حرکات خود در قالب غیرت یا حسادت

5- استفاده کردن از کودکان:

وادار کردن همسر به اینکه درباره کودکان احساس گناه کند.

استفاده از فرزندان برای خبرچینی

تهدید به گرفتن فرزندان از همسر

6- استفاده از امتیاز مرد بودن:

با زن مثل کنیز رفتار کردن

اتخاذ کلیّه تصمیم‌گیری‌های عمده و بزرگ توسّط مرد

7- آزار اقتصادی:

مانع شدن از دستیابی همسر به کار یا داشتن شغل

وادار کردن همسر به درخواست پول( ایجاد وضعیّتی که زن خود را محتاج حس کند.)

اخذ کردن پولی از همسر که متعلّق به خود اوست.

به همسر اجازه اطلاع از درآمد خانواده را ندادن

8- زورگویی و تهدید:

تهدید یا اقدام به تهدید برای انجام کاری که به همسر آسیب برساند.

تهدید به ترک همسر

ارتکاب به خودکشی

وادار کردن همسر به انجام کارهای غیرقانونی

البته به همه اینها باید خصومت و یا خشونت پنهان را هم اضافه کرد...
نوع خشونتی که امروزه بین همسران به خصوص مردان باب شده است

منبع: سایت آستان مهر