دغدغه بزرگ دختر خانم ها، بعد از گفتن بله

وقتی فرزندان قد می‌کشند و بزرگ می‌شوند، والدین هم به فکر می‌افتند. آن‌ها هر روز که دختر و پسر جوان‌شان را می‌بینند، به یک موضوع فکر می‌کنند: عروس و داماد کردن آنها ...

وقتی فرزندان قد می‌کشند و بزرگ می‌شوند، والدین هم کم‌کم به فکر می‌افتند. آن‌ها هر روز که دختر و پسر جوان‌شان را می‌بینند، فقط به یک موضوع فکر می‌کنند: عروس و داماد کردن فرزندان‌شان. در واقع هیچ پدر و مادری نیست که آرزوی خوش‌بخت شدن فرزندش را نداشته باشد. اما از سویی دیگر فکر فراهم کردن وسایل مورد نیاز ازدواج او نیز از ذهنشان دور نمی‌گردد. تهیه جهیزیه و وسایل شروع زندگی مشترک فرزندان از همان زمان تولد آن‌ها در نظر بزرگترها نقش می‌بندد و حاضرند هرگونه فداکاری را نمایند تا جوانان‌شان آبرومندانه راهی خانه بخت گردند. اما در این میان باید خانواده‌های ایرانی، قبل از قدم گذاشتن در بازارهای رنگارنگ امروز و خرید جهیزیه نکاتی را نیز مد نظر قرار دهند:

آداب و رسوم خانواده‌ها
در مناطق مختلف ایران آداب و رسوم متفاوت در این خصوص وجود دارد. بطور مثال در برخی مناطق چنان‌چه برای دختر خانم مهریه‌ای سنگین تعیین شود، خانواده داماد از او توقع جهیزیه سنگین هم دارند. البته این مسئله مبنایی است که خود مردم آن‌جا گذاشتند و مبنای قانونی و شرعی ندارد.
در برخی مناطق دیگر نیز رسم است که تمام جهیزیه را آقای داماد با توجه به وسع مالی خود و خانواده‌اش تهیه می‌کند و مابقی آن را بعد از ازدواج با تلاش و کوشش یکدیگر بدست می‌آورند. این احساس که در شروع زندگی وسیله‌ای را نداشته‌اند و توانسته‌اند با حاصل تلاش خودشان تهیه کنند، بسیار برایشان شیرین است.
در واقع این لذت ساده و کوچک در ابتدای زندگی، علاوه بر این که حس استقلال و اعتماد به نفس را تقویت می‌کند خاطرات خوبی را برایشان شکل می‌دهد. و نیز قدر این زندگی که توسط خودشان ساخته شده است را بیشتر می‌دانند.
امروزه شیوه توافقات و قول و قرارهای خانواده عروس و داماد برای ازدواج جوانان، نسبت به گذشته بسیار متفاوت و متنوع شده است و گاهی شاهد تفاهم مشارکت‌آمیز و منصفانه هستیم و گاهی نگاه و رفتارهای رقابتی و غیرعادلانه!

نگاه حقوقی به جهیزیه

در قانون، ریاست خانواده به عهده مرد است و او به عنوان فردی که باید نفقه پرداخت کند، موظف به تهیه خانه و وسایل آن نیز هست. مرد از نظر شرعی موظف به تهیه خانه‌ای مناسب و متناسب برای زوجه است. حال فرقی نمی‌کند این خانه استیجاری یا تملیکی باشد، اما باید از نظر عرف جامعه و قانون در شأن و حیثیت زوجه باشد. البته توان مالی مرد هم در نظر گرفته می‌شود. یعنی ممکن است زن شأن بالایی داشته باشد، اما قبول کرده با مردی که وضعیتی عادی دارد، ازدواج کند.

زندگی بزرگان

اصحاب با سرمایه‌ای که حضرت علی (ع) در اختیار پیامبر (ص) قرار داده بودند، جهیزیه‌ی عروس را خریدند. دو دست رختخواب از پارچه مصری یکی از لیف خرما و دیگری از پشم گوسفند، فرشی از پوست، عبایی خیبری، مشک آب، پرده‌ای از پشم نازک، پیراهنی به قیمت هفت درهم، روسری به ارزش چهار درهم، حوله، تختی پوشیده به روتختی، چهار پشتی، ظرفی مسی، ظرفی برای شیر...
نگاه حاکم جامعه مسلمین به جهیزیه دخترش می‌افتد. اشک در چشمانش حلقه می‌زند. آهی می‌کشد. به آسمان نگاه می‌کند و می‌فرماید: «پروردگارا! برکت ده به قومی که بیشتر ظروفشان سفالین است.»
حضرت فاطمه‌ (س) به همراه حضرت علی (ع) احساس آرامش می‌کند، در حالی که شب‌ها روی یک تخته پوست می‌خوابد، شاید خیلی راحت هم نباشد، اما روی زمین هم نخوابیده! ابزار ساده و زندگی گرم! خانه علی (ع) خانه گلی کوچک، اما شادی است.

کلامی با جوانان و بزرگترها

عروس خانم‌ها!

نگاه مردم و قضاوت دیگران در مورد جهیزیه‌تان اصلاً مهم نیست. مهم استفاده‌ای است که شما در آرامش و خوشی از آن‌ها می‌برید. نگذارید بار مخارج جهیزیه بعد از رفتن‌تان از خانه پدر، هم چنان بر دوش آن‌ها سنگینی کند.
فراموش نکنید که در زمان تهیه جهیزیه میزان کوچکی و بزرگی خانه آقا داماد را در نظر بگیرید. بهتر است بعضی وسایل را با توجه به امکانات منزل استیجاری یا ملکی خود تهیه نمایید.

آقا دامادها!

تهیه جهیزیه توسط خانواده همسرتان لطف آن‌ها به شماست؛ نه وظیفه‌شان! این را همیشه به یاد داشته باشید تا لذت استفاده از آن اشیاء همواره بر دلتان بنشیند. در حقیقت در سنت اسلامی تهیه جهیزیه بر عهده داماد است. آن هم در سطح تهیه وسایل و لوازم ضروری زندگی. بنابراین بر خانواده عروس که از بزرگواری و محبت عاطفی خود اقدام به تهیه جهیزیه کرده‌اند، سخت نگیرید، زیرا لازم نیست تمام وسایل زندگی در بالاترین سطح آن تهیه شود.

والدین!

اگر بخواهیم بهترین روش را برای تهیه جهیزیه معرفی کنیم، این است که بین خانواده عروس و داماد بر اساس اصول و قواعد شرعی و اخلاقی توافقی صورت گیرد که بر اساس آن هم شأن خانواده‌ها حفظ شود و هم از امور زائد، غیرضروری و تجملی دوری شود؛ به نوعی که مستلزم فشارهای مختلف و خارج از محدوده عقل و شرع نباشد.
به بیانی دیگر، می‌توانیم یک همکاری مشترک و مشارکت را ترویج دهیم. آخر اگر همه بار جهیزیه و عروسی به خانواده عروس تحمیل شود و یا چنان‌چه همه را به خانواده داماد بسپاریم، به یکی از آنان فشار زیادی وارد می‌گردد. حالا اگر بخواهیم راه سومی را پیشنهاد دهیم، باید بگوییم خانواده عروس مهریه را سبک‌تر بگیرند و خانواده داماد نیز در حد مقدور برای تهیه لوازم جهیزیه با آن‌ها مشارکت کنند.
متأسفانه امروز ماجرای جهیزیه جوانان به نوعی رقابت بدل شده و خانواده‌ها برای تهیه جهیزیه به روز و امروزی خود را به رنج مضاعف می‌افکنند و تلاش می‌کنند تمام لوازم و وسائل خانه که مثلاً خودشان در طی سال‌ها زندگی و به تدریج فراهم کرده‌اند را در همان آغاز زندگی و یک‌جا به دختر خانم بدهند و گاه در این زمینه دچار چشم و هم‌چشمی، افراط‌گرایی و تجمل‌گرایی می‌شوند که بی‌تردید با فرهنگ دینی ما منافات دارد. از طرف دیگر، یکی از تصورات اشتباه رایج موضوعی است به نام جهیزیه در کنار مهریه؛ که میان اغلب خانواده‌های ایرانی به عنوان معیار تعیین شأن دختران جوان در نظر گرفته می‌شود.
باور کنیم خوشبختی را جهیزیه آن‌چنانی تأمین نمی‌کند. راز بزرگ خوشبختی در درون آدم‌هاست، آن را بیرون از خودمان جستجو نکنیم.

فاطمه سالمی- کارشناس مطالعات خانواده

منبع: سایت آستان مهر